Cilt Enfeksiyonları

Cilt enfeksiyonları, derinin çeşitli mikroorganizmalar (bakteriler, mantarlar, virüsler, parazitler) tarafından istila edilmesi sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. Bu enfeksiyonlar, hafif kızarıklık ve kaşıntıdan, hayatı tehdit eden sistemik hastalıklara kadar geniş bir yelpazede belirti gösterebilir. Cilt, vücudun en büyük organı ve ilk savunma hattı olduğundan, enfeksiyonlara karşı sürekli olarak risk altındadır.

Sınıflandırma

Cilt enfeksiyonları, etken mikroorganizmaya göre sınıflandırılabilir:

• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Bakteriler tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır.
• Mantar Enfeksiyonları: Mantarlar tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır.
• Viral Enfeksiyonlar: Virüsler tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır.
• Parazitik Enfeksiyonlar: Parazitler tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır.

Bakteriyel Cilt Enfeksiyonları

Bakteriyel cilt enfeksiyonları, genellikle cilt bariyerinin bozulması (kesikler, sıyrıklar, yanıklar, böcek ısırıkları vb.) sonucu bakterilerin deriye girmesiyle oluşur. En sık görülen bakteriyel enfeksiyonlar şunlardır:

• İmpetigo: Genellikle Staphylococcus aureus veya Streptococcus pyogenes bakterilerinin neden olduğu, özellikle çocuklarda yaygın olan bulaşıcı bir cilt enfeksiyonudur. Kaşıntılı kabarcıklar ve sarımsı kabuklanmalarla karakterizedir.
• Selülit: Derin cilt dokusunun ve deri altı yağ dokusunun bakteriyel enfeksiyonudur. Genellikle bacaklarda görülür, kızarıklık, şişlik, ağrı ve ısı artışı ile kendini gösterir.
• Erizipel: Selülite benzer bir enfeksiyondur, ancak daha yüzeyeldir ve keskin sınırlı, parlak kırmızı bir görünümü vardır. Genellikle Streptococcus pyogenes bakterisi neden olur.
• Follikülit: Saç köklerinin iltihaplanmasıdır. Staphylococcus aureus en sık görülen etkendir. Küçük, kırmızı kabarcıklar veya püstüller şeklinde kendini gösterir.
• Furonkül (Çıban): Bir veya birden fazla saç kökünü etkileyen derin, ağrılı bir enfeksiyondur. Genellikle Staphylococcus aureus neden olur.
• Karbonkül: Birkaç furonkülün birleşmesiyle oluşan daha büyük, daha derin ve daha ağrılı bir enfeksiyondur.
• Haşlanmış Deri Sendromu (Staphylococcal Scalded Skin Syndrome - SSSS): Bazı Staphylococcus aureus suşlarının ürettiği toksinler nedeniyle oluşan, özellikle bebeklerde ve küçük çocuklarda görülen ciddi bir enfeksiyondur. Deri yanığına benzer şekilde büyük kabarcıkların oluşması ve soyulmasıyla karakterizedir.

Mantar Cilt Enfeksiyonları

Mantar cilt enfeksiyonları, dermatofitler (Tinea), Candida ve Malassezia gibi mantarların neden olduğu enfeksiyonlardır.

• Tinea (Dermatofitoz): Cildin, saçların ve tırnakların dermatofit mantarları tarafından enfekte olmasıdır. Enfekte olan bölgeye göre farklı isimler alır:
  • Tinea pedis (Ayak mantarı): Ayaklarda, özellikle ayak parmakları arasında kaşıntı, kızarıklık, pullanma ve çatlaklara neden olur.
  • Tinea cruris (Kasık mantarı): Kasık bölgesinde kaşıntı, kızarıklık ve pullanmaya neden olur.
  • Tinea corporis (Vücut mantarı): Vücudun herhangi bir yerinde, genellikle halka şeklinde, kırmızı, kaşıntılı bir lezyona neden olur.
  • Tinea capitis (Saçlı deri mantarı): Saçlı deride kepeklenme, saç dökülmesi ve iltihaplanmaya neden olur. Özellikle çocuklarda görülür.
  • Tinea unguium (Tırnak mantarı): Tırnaklarda kalınlaşma, renk değişikliği (sararma, beyazlama), kırılma ve şekil bozukluğuna neden olur.
• Kandidiyazis: Candida türü mantarların neden olduğu enfeksiyonlardır. Genellikle cilt kıvrımlarında, ağızda (pamukçuk), vajinada (vajinal mantar enfeksiyonu) ve tırnaklarda görülür.
• Pityriasis versicolor (Mantar lekesi): Malassezia furfur mantarının neden olduğu, özellikle sırtta, göğüste ve üst kollarda görülen, rengi normal ciltten daha açık veya daha koyu olan lekelerle karakterize bir enfeksiyondur.

Viral Cilt Enfeksiyonları

Viral cilt enfeksiyonları, virüslerin neden olduğu enfeksiyonlardır.

• Herpes simpleks: Herpes simpleks virüsü (HSV) tip 1 ve tip 2'nin neden olduğu enfeksiyonlardır. Genellikle ağız çevresinde (uçuk) veya genital bölgede (genital herpes) küçük, ağrılı kabarcıklar şeklinde görülür.
• Varicella zoster (Su çiçeği ve Zona): Varicella zoster virüsünün neden olduğu, önce su çiçeği olarak kendini gösteren, daha sonra latent olarak sinir hücrelerinde saklanan ve immün sistemin zayıflamasıyla zona olarak aktive olabilen bir enfeksiyondur.
• Molluscum contagiosum: Molluscum contagiosum virüsünün neden olduğu, deride küçük, sedef renginde, ortası çökük kabarıklıklarla karakterize bir enfeksiyondur. Genellikle çocuklarda görülür.
• Siğiller (Verruca): İnsan papilloma virüsünün (HPV) neden olduğu, deride kabarık, sert lezyonlardır. Farklı tipleri vardır (yaygın siğiller, plantar siğiller, genital siğiller vb.).

Parazitik Cilt Enfeksiyonları

Parazitik cilt enfeksiyonları, parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlardır.

• Uyuz (Scabies): Sarcoptes scabiei akarının neden olduğu, şiddetli kaşıntı ile karakterize, bulaşıcı bir cilt enfeksiyonudur. Özellikle parmak aralarında, bileklerde, koltuk altlarında ve genital bölgede görülür.
• Bitlenme (Pediculosis): Baş biti (Pediculus humanus capitis), vücut biti (Pediculus humanus corporis) veya kasık biti (Pthirus pubis) tarafından oluşturulan enfeksiyonlardır. Kaşıntıya ve ciltte tahrişe neden olurlar.

Risk Faktörleri

Cilt enfeksiyonlarına yakalanma riskini artıran faktörler şunlardır:

• Zayıflamış bağışıklık sistemi: HIV/AIDS, kanser, diyabet gibi hastalıklar veya immünosupresif ilaç kullanımı.
• Cilt bariyerinin bozulması: Kesikler, sıyrıklar, yanıklar, egzama, sedef hastalığı gibi cilt hastalıkları.
• Kötü hijyen: Yetersiz el yıkama, kirli ortamlarda bulunma.
• Nüfus yoğunluğu: Kalabalık ortamlarda yaşamak, enfeksiyonların yayılma riskini artırır.
• Bazı spor aktiviteleri: Havuzlar, spor salonları ve soyunma odaları mantar enfeksiyonları için risk oluşturabilir.
• Antibiyotik kullanımı: Bağırsak florasını bozarak mantar enfeksiyonları riskini artırabilir.

Tanı

Cilt enfeksiyonlarının tanısı genellikle fiziksel muayene ile konulur. Bazı durumlarda, etken mikroorganizmayı belirlemek için aşağıdaki testler yapılabilir:

• Cilt kazıntısı: Mantar enfeksiyonlarını teşhis etmek için.
• Bakteri kültürü: Bakteriyel enfeksiyonları teşhis etmek ve antibiyotik duyarlılığını belirlemek için.
• Viral kültür veya PCR: Viral enfeksiyonları teşhis etmek için.
• Biyopsi: Nadir durumlarda, tanıyı doğrulamak için.

Tedavi

Cilt enfeksiyonlarının tedavisi, enfeksiyona neden olan mikroorganizmaya göre değişir:

• Bakteriyel enfeksiyonlar: Topikal veya oral antibiyotikler ile tedavi edilir.
• Mantar enfeksiyonları: Topikal veya oral antifungal ilaçlar ile tedavi edilir.
• Viral enfeksiyonlar: Bazı viral enfeksiyonlar (örneğin herpes simpleks, zona) antiviral ilaçlarla tedavi edilebilir. Diğer viral enfeksiyonlar (örneğin molluscum contagiosum, siğiller) kendiliğinden iyileşebilir veya kriyoterapi, lazer tedavisi veya topikal ilaçlarla tedavi edilebilir.
• Parazitik enfeksiyonlar: Topikal veya oral antiparaziter ilaçlar ile tedavi edilir.

Korunma

Cilt enfeksiyonlarından korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• El hijyenine dikkat etmek: Elleri sık sık sabun ve suyla yıkamak.
• Cilt bariyerini korumak: Cildi nemli tutmak, tahriş edici maddelerden kaçınmak.
• Kişisel eşyaları paylaşmamak: Havlu, tarak, tıraş bıçağı gibi kişisel eşyaları başkalarıyla paylaşmamak.
• Kalabalık ortamlarda dikkatli olmak: Özellikle havuzlar, spor salonları ve soyunma odalarında terlik veya sandalet giymek.
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek: Sağlıklı beslenmek, yeterli uyumak ve düzenli egzersiz yapmak.

Uyarı: Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır ve bir doktorun tavsiyesinin yerine geçmez. Cilt enfeksiyonu belirtileri gösteriyorsanız, bir doktora başvurmanız önemlidir.